ظاهرا این روزها هرکسی که از راه میرسد دوست دارد با همه بحث کند و با استدلالهای مختلف به آنها ثابت کند در زمینههای مختلف اشتباه میکنند. در نتیجه معتقدم آشنایی با رایجترین شکلهای مغالطه برای همهی ما لازم شده است. هم برای اینکه به این هرکسها نشان دهیم به سادگی نمیتوانند هر چیز بیربطی را باربط کنند و هم برای اینکه تحت تاثیر شکل ظاهرا منطقی این مغالطهها قرار نگیریم.

در ادامه از ۱۵ نوع مغالطهی متداول خواهم گفت که همیشه در بحثها میشنویم. و اینکه چهطور میشود آنها را به درستی شناسایی کرد.

توجه داشته باشید که تعداد مغالطههای تعریفشده در علم منطق بسیار بیشتر از ۱۵تاست اما در اینجا فقط تعدادی از رایجترین مغالطهها ذکر شدهاند که دانستنشان بیشتر به درد میخورد. نکتهی دیگر اینکه نام مغالطهها در این تم ترجمهی مستقیم عنوان انگلیسی آنهاست. در نتیجه ممکن است در علم منطق با عنوان دیگری به زبان فارسی یا عربی مواجه شوید که من آن را ذکر نکرده باشم. (البته نامهای دیگری که با جستوجوی فارسی به آنها رسیدم هم در عناوین گنجانده شدهاند.)

اصلا مغالطه چیست؟
شاید قبل از هر چیز بپرسید اصلا مغالطه یعنی چه؟ جواب -در کوتاهترین شکل ممکن- این است: «اشتباهات مختلف در فرآیند استدلال که باعث میشوند نتیجهگیری نهایی غلط باشد».

باید در نظر داشته باشید که اشتباه در بیان حقایق، مغالطه نیست. مثلا اگر ۲۰ نفر در یک کلاس درس نشسته باشند و یک نفر از من تعداد حاضرین را بپرسد و من -با اشتباه در شمارش- تعداد را ۲۱ نفر اعلام کنم، یک اشتباه ساده مرتکب شدهام و مغالطهای در کار نبوده.

اگر به مثالهایی که در ادامه آمدهاند توجه کنید، مفهوم مغالطه را بهتر درک خواهید کرد.

۱- مغالطهی مرد پوشالی (straw man) – نام دیگر: مغالطهی پهلوان پنبه
این مغالطه وقتی رخ میدهد که طرف شما تلاش کند حرفتان را بیش از حد ساده کند یا محتوای آن را به کلی تغییر دهد (یک مرد پوشالی به جای نمونهی واقعی بسازد) تا بتواند راحتتر آن را رد کند.

کسانی که از مغالطهی مرد پوشالی استفاده میکنند، به جای پاسخ به ادعای شما یک نسخهی ظاهرا یکسان ولی کاملا غیربرابر از آن را بیان میکنند تا این تصور را ایجاد کنند که به راحتی نادرست بودن حرفتان را اثبات کردهاند.

مثال: – فکر میکنم بودجهای که برای واحد بازاریابی در نظر گرفتیم خیلی زیاده و بهتره کمترش کنیم. + باورم نمیشه میخوای در بلندمدت از رقبامون عقب بمونیم و فروشمون کمتر و کمتر بشه.

۲- مغالطهی توسل به مرجع (appeal to authority)
با اینکه استفاده از حرفهای یک شخص معتبر خیلی وقتها مغالطه نیست، اما میتواند سریعا جای منطق در استدلال را بگیرد؛ به خصوص اگر آن فرد درمورد چیزی صحبت کرده باشد که واقعا در آن تخصص ندارد.

استفاده از نظر یک مرجع معتبر میتواند ابزار مفیدی برای تایید یک استدلال باشد اما هیچوقت نمیتواند ستون اصلی یا تنها ستون آن واقع شود. چون قطعا همهی حرفهای کسی که در یک حوزه به قدرت یا اعتبار خاصی دست پیدا کرده، درست نیستند.

مثال: – فلان ورزشکار مشهور گفته هر روز صبح ماست میخوره. پس خوردن ماست بهترین راه برای شروع روزه.

۳- مغالطه ی واگنِ بند (Bandwagon) – نام دیگر: مغالطهی توسل به اکثریت
فقط به این خاطر که تعداد زیادی از مردم فکر میکنند یک گزاره درست است، نمیتوان آن را درست دانست. کسانی که از این مغالطه استفاده میکنند، در نظر نمیگیرند که آیا این تعداد زیاد و حتی اکثریت مردم واقعا صلاحیت تخصصی لازم برای نظر دادن راجع به آن موضوع را دارند و آیا مدارک و نشانههایی هم بر خلاف نظر آنها موجود است یا نه. (واگنِ بند به ارابههایی گفته میشود که یک گروه موسیقی را در کارناوال عمومی به پیش میبرد. معمولا مردم هم پشت سر این ارابهها حرکت میکنند.)

احتمالا اصلیترین استفاده از مغالطهی واگن بند در صنعتی تبلیغات است: «از هر ۴ ایرانی یک نفر برند ایکس را انتخاب میکند. شما چهطور؟» اما اگر دقت کنید، آن را در میان مکالمههای روزمره هم خواهید یافت.

مثال: – این روزا همهی مردم اکانت اینستاگرام دارن. پس تو هم باید یه اکانت داشته باشی.

۴- مغالطهی دوراهی اشتباه (false dilemma)
این مغالطه، مسائل بسیار پیچیده را به دو ایدهی کاملا متقابل تبدیل میکند. کسی که از مغالطهی دوراهی اشتباه استفاده میکند، در واقع طیف گستردهای از راهکارها را نادیده میگیرد و فقط دو گزینه را مطرح میکند.

این مغالطه فرصتهای کنار آمدن و مصالحه را عملا از بین میبرد و اجازهی مطرح شدن مسئله از زوایای مختلف را نمیدهد. احتمالا شما هم کاربرد آن را در توجیه اقدامات و حرفهای غیرمنطقی و رادیکال شنیدهاید.

مثال: – یا باید از من حمایت کنید، یا کنار بایستید و شاهد خراب شدن همه چی باشید. راه دیگهای وجود نداره.

۵- مغالطهی تعمیم عجولانه (hasty generalization)
این مغالطه وقتی رخ میدهد که فرد بدون وجود مدارک کافی و اثباتشده، یک حکم کلی درمورد دستهی بزرگی از مسائل مختلف صادر میکند. در واقع او بدون در نظر گرفتن تمام واقعیتها و براساس شواهد محدود، یک نتیجهگیری کلی میکند.

مثال: – از وقتی آقای ایکس صبح زود میاد سر کار، بازدهی بیشتری داره. این یعنی برای اینکه بازدهی کل سازمان بالا بره، باید همهی کارمندا رو مجبور کنیم زودتر بیان سر کار.

۶- مغالطهی نتیجهگیری کاهلانه (slothful induction)
این مغالطه دقیقا برعکس مورد قبلیست. در این حالت، فرد وجود مدارک محکم و اثباتشدهای که یک نتیجهی خاص را ثابت میکنند، نادیده میگیرد و آن نتیجه را به شانس و تصادف یا یک دلیل نادرست ارتباط میدهد.

مثال: – درسته که آقای ایکس سه تا پروژه برای ما اجرا و مدیریت کرده و هر سه دیرتر از موعد مقرر تموم شدن. اما هیچکدوم از این تاخیرا به ایشون ربطی نداشتن و همهشون اتفاقی بودن.

۷- مغالطهی مدرک نقلشده (anecdotal evidence)
در این نوع مغالطه، فرد -به جای استدلال منطقی- از نقل یک تجربهی شخصی به عنوان مدرک استفاده میکند. کسانی که بخش بزرگی از استدلالشان را بر پایهی تجربیات شخصی میگذارند، این مسئله را نادیده میگیرند که یک مثال محدود در بسیاری از موارد نمیتواند دلیلی کافی برای اثبات ادعا باشد.

مثال: – آقای ایکس میگفت خواهرزادهش یه سال رفته ترکیه کار کرده و پولدار شده. پس تو هم اگه بری ترکیه پولدار میشی.

۸- مغالطهی تیرانداز تگزاسی (texas sharpshooter)
اسم این مغالطه براساس یک داستان قدیمی انتخاب شده که در آن، یک تیرانداز اهل تگزاس تعداد زیادی گلوله به سمت دیوار یک طویله شلیک میکند و بعد به سمت دیوار میرود و یک هدف (سیبل) روی بخشی از دیوار میکشد که اکثر گلولهها به آنجا برخورد کردهاند. او در نهایت، برخورد گلولهها به هدف را دلیل مهارت بالای خودش در تیراندازی توصیف میکند.

کسانی که از مغالطهی تیرانداز تگزاسی استفاده میکنند، اول نتیجهی مورد نظرشان را انتخاب میکنند و بعد فقط بخش خاصی از اطلاعات و دادهها که میشود با استفاده از آنها به نتیجهی مشخصشده رسید را در نظر میگیرند و باقی شواهد را کنار میگذارند.

مثال: – آقای ایکس استارتآپ اولشو به یه شرکت بزرگ فروخت. در نتیجه، ایشون کارآفرین موفق و ماهری محسوب میشه. + پس چهار تا استارتآپ بعدیش که شکست خوردن چی؟

# زیبای وحشی (23.02.2023 / 20:27)
۸- مغالطهی تیرانداز تگزاسی (texas sharpshooter)
اسم این مغالطه براساس یک داستان قدیمی انتخاب شده که در آن، یک تیرانداز اهل تگزاس تعداد زیادی گلوله به سمت دیوار یک طویله شلیک میکند و بعد به سمت دیوار الکسیس تگزاسم مگه فلسفه داره؟

????????, در جواب این پست (24.02.2023 / 09:42) , رامین جان پاسخ در پست قبلی کاملا داده شده

۹- مغالطهی همبستگی / علت و معلولی (correlation / causation) – نام دیگر: مغالطهی علت شمردن مقارن
اینکه دو اتفاق باهم رخ میدهند و ظاهرا به همدیگر ربط دارند (دارای همبستگی هستند) همیشه به این معنا نیست که یکی باعث و علت رخ دادن دیگریست. ممکن است فکر کنید، چنین اشتباهی در استدلال به راحتی قابل تشخیص است. اما در عمل، اینطور نیست؛ به خصوص وقتی کسی بخواهد از آمار و ارقام مختلف برای اثبات ادعایش استفاده کند.

مثال: – آمار بازدید از وبلاگ من توی ماه گذشته پایین اومده. تو این مدت من رنگ منوی وبلاگمو تغییر دادم. این یعنی تغییر رنگ منو باعث پایین اومدن بازدید سایت میشه.

S♡MΛYƐ, تعریف کلی فلسفه یعنی مطالعه مسائل کلی و اساسی مانند هستی ، واقعیت ، آگاهی ، ارزش ، خِرَد ، ذهن و زبان . فلسفه علم استدلال هاست ، یعنی برای همه چیز به دنبال دلیل و منطق است . فلسفه علم نیاز به آگاهی است. این تعریف کلی ومختصری از فلسفه بود.

اگه کاملتر بخوای بدوني؟ توضیح میدم

ویرایش شد زیبای وحشی (1401/12/6 , 16:18) [1]

S♡MΛYƐ, خوشحالم که به شما پاسخ میدهم, فلسفه چیست؟

در آسانترین شکل آن، واژهی «فلسفه» [philosophia] از ترکیب دو واژهی یونانی «فیلو: به معنای دوست داشتن» و «سوفیا: به معنای خِرَد» گرفته شده است. پس در واقع، تعریف فلسفه در لغت و اصطلاح یعنی «عشق به خرد». اما با اینکه این اصطلاح توصیف مناسبی از موضوع بحث به نظر میرسد، اما اطلاعات زیادی دربارهی محتوا و چیستیِ فلسفه در اختیار ما قرار نمیدهد.



یکی از راه های اندیشیدن در مورد فلسفه، در نظر گرفتنِ آن به مثابهی یک پازل است. همهی این قطعات مختلف (مانند ایدهها و نظریههای مختلف) وجود دارند، و فیلسوفان سعی میکنند آنها را به گونه ای با هم ترکیب کنند که منطقی باشد. آنها در تلاشند تا پاسخ سوالات بزرگ زندگی را بیابند، درست همانطور که شما ممکن است سعی کنید با پیدا کردن قطعات مناسب و چیدن آنها در کنار هم، یک پازل را حل کنید.



شاید بهتر باشد به فلسفه از منظر «آنچه فلاسفه انجام میدهند» نگاه کنیم – چرا که بیش از آن که یک مطالعه باشد، یک فعالیت است.- که هدف آن استفاده از توانمندی انسان در انجام تفکر منطقی برای پاسخگویی به پرسشهای بنیادی در خصوص این جهان و جایگاه ما در آن است.

دقیقتر بخواهم بگویم، فلسفه فعالیتی است که اشخاص هنگام جستجو برای درک حقایق دربارهی خود، زندگی یا هر زمینهی دیگری انجام میدهند. افرادی که فلسفه میخوانند، به طور مداوم در حال پرسش و پاسخ و بحث در راه رسیدن به جوابهایشان دربارهی پایهایترین سوالهای زندگی میباشند.

یکی از جذابیت های فلسفه این است که تقریبا هر کسی میتواند در آن وارد شود؛ همهی ما در طول عمر زمانی را برای تفکر دربارهی سوالاتی از این قبیل اختصاص میدهیم یا دربارهی آن ها با دوستان خود بحث میکنیم.

برای آسانتر کردن پیمودن این مسیر پرسش و پاسخها، نظام آکادمیک فلسفه برای هر نوع از پرسشها به شاخههای مختلفی تقسیم شده است که در ادامه به توضیح هر کدام از آنها میپردازم:

متافیزیک ( جهان از چه چیزی ساخته شده است؟)
معرفتشناسی (چگونه میتوانم دربارهی چیزی بدانم؟)
فلسفه اخلاق (باید چهکار کنم؟)
فلسفه سیاسی (چه کارهایی مجاز است؟)
زیباییشناسی (زندگی چگونه میتواند باشد؟)

S♡MΛYƐ, در جواب این پست (25.02.2023 / 13:54) , زیاد هم سنگین نیست. فلسفه نوعی تفکر و اندیشیدن است

یکی از معروف ترین تعاریف فلسفه، تعاریف ارسطو است که فلسفه را «مطالعه اساسیترین علل و اصول همه چیزها» تعریف کرده است.

این تعریف بر این ایده تأکید دارد که فلسفه مطالعه ماهیت نهفته واقعیت و جستجوی دانش و درک جهان، طبیعت انسان و ماهیت جهان است.



تعریف معروف دیگری از فلسفه توسط رنه دکارت ارائه شده است که آن را «مطالعهی خودِ دانش و ماهیت ذهن» تعریف کرده است. این تعریف بر این ایده تأکید دارد که فلسفه، مطالعهی ماهیت و حدود دانش و درک انسان و رابطه بین ذهن و جهان است.



ذکر این نکته نیز ضروری است که فلسفه حوزه وسیع و متنوعی است که دارای حوزههای مختلف مطالعاتی و مکاتب فکری مختلف است. بنابراین، فیلسوفان مختلف تعاریف متفاوتی ارائه کرده اند که منعکس کننده دیدگاهها و علایق آنهاست.

۱۰- مغالطهی حد وسط (middle ground) – نام دیگر: مغالطهی میانهروی
فرضیهی کسانی که از این مغالطه استفاده میکنند این است که رسیدن به یک حد وسط میان دو ایدهی کاملا متقابل، همیشه بهترین حالت است. این افراد احتمال کاملا درست یا کاملا نادرست بودن یکی از این ایدهها را نادیده میگیرند. در حالی که این حالت واقعا ممکن است و در صورت وقوع، باعث میشود که انتخاب حد وسط تبدیل به یک انتخاب اشتباه شود.

مثال: – آقای ایکس فکر میکنه برای بالا بردن فروش، باید تمام وبسایت از نو طراحی بشه. خانم ایگرگ معتقده که هیچ بخشی از وبسایت نباید تغییر کنه. در نتیجه، انتخاب درست اینه که نصف سایتو تغییر بدیم و به نصف دیگه دست نزنیم.

۱۱- مغالطهی مسئولیت اثبات (burden of proof) – نام دیگر: مغالطهی توسل به جهل
وقتی یک فرد ادعا میکند که گزارهی ایکس درست است، مسئولیت اثبات درست بودن این گزاره با اوست. این فرد نمیتواند بگوید که گزارهی ایکس درست است تا زمانی که کسی خلاف آن را ثابت کند یا گزارهی ایکس درست است چون کسی نمیتواند خلاف آن را ثابت کند.

به عبارت دیگر، اینکه در حال حاضر دلیلی برای نادرست بودن یک ادعا وجود ندارد، مساوی با درست بودن آن ادعا نیست. و کسی که خلاف این را بگوید، در حال استفاده از مغالطهی مسئولیت اثبات است.

مثال: – به نظر من این خونه روح داره. چون هیچکس نمیتونه ثابت کنه که نداره.