? زکریای رازی و پیامبری محمد | گفتار استاد مرتضی راوندی در تاریخ اجتماعی ایران

❃آراء فلسفی زکریای رازی غالبا مخالف آراء ارسطو بود و به همین جهت مورد طعن پیروان ارسطو واقع گردید. رازی بر خلاف متفکرین مسلمان پیرو ارسطو، امکان توفيق بين فلسفه و دین را نفی میکند و نیز «رسائل فلسفیه» ، و دیگر آثار او، در رد ادیان و مذاهب، باعث حملات شدید مؤلفین دیگر شده است، از جمله این تأليفات «مخاريق الأنبياء،» و «في نقض الأديان» است. قسمتهایی از کتاب اخیر در کتاب «اعلام النبؤه» از ابو حاتم رازی محفوظ مانده است.

❃مسائل عمده کتاب «في نقض الاديان»، این است که چون همه افراد بشر مساوی اند، پیغمبران، مدعی مزیتی بر آنها نتوانند بود. معجزات پیغمبران فریب یا از افسانه های دینی است. تعاليم مذاهب، خلاف حقیقت است، زیرا حقیقت واحد است و تعالیم مذاهب با یکدیگر متناقض اعتماد مردم به سران مذاهب، ناشی از عادت و تنبلی است. مذاهب، یکی از علل جنگهایی است که بشر را به نیستی میکشد. علاوه بر این مذاهب، دشمن تفكر فلسفی و تحقیق هستند. وی در کتاب معروف خود «نقض الاديان و المخاريق الأنبياء» به طور کلی با تمام ادیان، اظهار مخالفت کرده است و با انتشار این دو کتاب، خشم مسلمین را برانگیخته و مورد تکفیر شدید روحانیان قرار گرفته است، به طوری که امروز از این دو کتاب مشهور رازی، اثری در دست نیست.

❃ابو حاتم الرازی داعی بزرگ اسماعیلی در کتاب «اعلام النبؤه» عقیده رازی را در باب نبوت چنین نقل کرده است: {معجزات مدعیان نبوت، چیزی جز خدعه و نیرنگ نیست و غالب آنها هم از مقوله افسانه های دینی است که بعد از آنان پديد آمده است. مبانی و اصول ادیان، با حقایق مخالفت و مغایرت دارد و به همین سبب هم میان آنها اختلاف دیده میشود، و علت اعتقاد مردم به ادیان و اطاعت از پیشوایان مذهبی عادت است. ادیان و مذاهب علت اساسی جنگها و مخالفت با اندیشه های فلسفی و تحقیقات علمی هستند. کتابهایی که به نام کتاب مقدس آسمانی معروفند، کتبی خالی از ارزش و اعتبارند و آثار کسانی از قدما، مانند افلاطون، ارسطو و اقلیدس و بقراط، خدمت مهمتر و مفیدتری به بشر کرده است. }

❃کتاب «نقض ادیان» وی، بی تردید حاوی شدید ترین حملات به ادیان بوده است که در تمام ادوار قدیم و قرون وسطا صورت گرفته است. رازی در اثر ابراز این عقاید و انتشار کتبی در این زمینه ها مورد تکفیر گروه بزرگی از علمای اسلامی قرار گرفت. رازی میگفت: خدا بندگان را مساوی خلق کرده و هیچکس را بر دیگری برتری نداده است و اگر بگوییم که برای راهنمایی آنان حاجت به انتخاب کسی داشت، حکمت بالغه وی میبایست چنین اقتضا کند، که همه را به منافع و مضار آتی و آنی شان آگاه سازد و کسی را از میان ایشان بر دیگری برتری ندهد و مایه اختلاف و نزاع آنان نگردد و با انتخاب امام و پیشواء باعث آن نشود که هر فرقه تنها از پیشوای خود پیروی، و دیگران را تکذیب کند و با نظر بغض به آنان بنگرد و جماعات بزرگی بر سر این اختلاف از میان بروند.

❃به نظر رازی تعالیم گوناگون و متناقض انبیا، خلاف حقیقت است زیرا حقیقت واحد است، در حالی که مذاهب با یکدیگر متناقضند. اعتماد مردم به سران مذهبی ناشی از عادت و تنبلی است، مذاهب، یکی از علل جنگهایی است که بشر را، به نیستی میکشاند. مذاهب، دشمن تفکر فلسفی و تحقیق علمی هستند.

❃هانری کربن، دانشمند فرانسوی، درباره رازی می نویسد: رازی انبیاء را فرستاده خدا نمیدانست و معتقد بود که بیدار کردن مردم وظیفه فیلسوفان است، ولی اسماعیلیه برانگیختن و بیدار ساختن نفوس بشری را فقط کار انبیا میشمردند، رازی با این اندیشه مخالفت میکرد و می گفت تمام افراد بشر مساوی و برابرند و قابل قبول نیست که خداوند یکی از افراد بشر را برگزیند و وظیفه نبوت و هدایت دیگران را به او واگذارد. این وظیفه نبوت جز آنکه نتایج شومی به بار آورد چه حاصلی دارد؟ و جز جنگهای خونین و باورهای پوچ چه ثمری به بار می آورد؟..