■ انسانِ کینه توز یک سگ است، نوعی سگ که فقط بر ردِّپاها نیروگذاری میکند: برایِ او تحریک به گونهای موضعی با ردِّپا درمیآمیزد، انسانِ کینه توز دیگر نمیتواند واکنشِ خود را به عمل درآورد... انسانِ کینه توز هر موجود یا ابژه را دقیقاً به نسبتِ اثری که از آن میپذیرد به منزلهیِ یک اهانت تجربه میکند. زیبایی و نیکی از برایِ او ضرورتاً دشنامهاییاند به بزرگیِ درد یا بدبختیای که تحمّل میکند:

«آدمی نمیتواند خود را از شرِّ هیچ چیز خلاص کند، هیچ چیز را نمیتواند دفع کند. هرچیزی او را زخمی میکند. انسانها و چیزها بیملاحظه سروقتش میروند، هر رویدادی بر او ردِّپایی برجای میگذارد؛ خاطره برایِ او جراحتی چرکین است.» [نیچه، آنک انسان، بخش یکم، قطعه 6]

انسانِ کینه توز به خودیِ خود موجودی دردمند است: تصلّب یا سختشدگیِ آگاهیاش، سرعتِ انجماد و یخبستنِ هر تحریک در او، و سنگینیِ ردِّپاهایی که تسخیرش میکنند، جملگی رنجهایی بس جانکاهاند. و بسی ژرفتر از این، خاطرهی ردِّپاها به خودیِخود و درخود پر از کینه است. این خاطره زهرآلود و افسرده است، زیرا ابژه را مقصر میشناسد تا ناتوانیاش را از خلاصکردنِ خود از ردِّپاهایِ تحریکِ متناظر با این ابژه جبران کند. هم از اینروست که انتقامِ کینه توزی، حتّی وقتی عملی میشود، در اصلِ خود همچنان «روحانی»، تخیّلی و نمادین باقی میماند.

✍ #ژیل_دلوز
? #نیچه_و_فلسفه
▪️ از کینهتوزی تا وجدانِ معذّب