بهزعم دلوز و گتاری، دو فیلسوف فرانسوی قرن بیستم، فلسفه، هنرِ تشکیل و ابداع و ساخت مفاهیم است. به عبارت دیگر، فلسفه کوشش متفکرانی است که در موقعیت تاریخی خاصی مسائل دوران خود را در قالب مفاهیمی جدید یا نگرشی جدید از مفاهیم قدیم تدوین و تبیین میکنند. بدین معنا هر ساخت و ابداع اندیشه فلسفی جدیدی با نوعی ساختار شکنی نگرشها و مفاهیم پیشین همراه است.

در اینجا ما با گفتگوی ساختار شکن فیلسوف با تاریخ اندیشه و مفهوم واقعی «سنجش» یا «نقد» به معنای کانتی کلمه رویارو هستیم.

شاید یکی از دلایل توده پسند نبودن فلسفه جوهر انتقادی و پرسشگر آن است که سفسطه جویان، عوام فریبان و مستبدان را رنج و فراری میدهد. به قول متفکر آمریکایی جان دویی «کسی که واقعا فکر میکند به همان اندازه از شکست و موفقیتهای خود یاد میگیرد.» ولی استبداد بر خلاف اندیشه فلسفی قابلیت دیدن دورتر از خود و خلاف خود را ندارد چون جرات اندیشیدن را ندارد. در حالیکه جوهر متافیزیکی فلسفه در این گستاخی اندیشه خلاصه میشود که باید فراسوی علم، دین، هنر و حتی تاریخ بشر اندیشید و پرسش طرح کرد.

#ادامه دارد...